Το ιδανικό φλιτζάνι για τον τέλειο espresso

Η γεύση και η οσμή του espresso διαμορφώνονται από πολλούς παράγοντες, και από επιλογές διαφόρων ανθρώπων στα στάδια «ζωής» ενός κόκκου. Από την προέλευση και την επεξεργασία (από τον παραγωγό), το καβούρδισμα (από τον roaster), έως τις παραμέτρους που καθορίζει ο ίδιος ο barista για την εκχύλιση του καφέ, όπως η θερμοκρασία, ο βαθμός άλεσης και ο χρόνος εκχύλισης, οι επιλογές είναι αμέτρητες. Όλες αυτές οι παράμετροι αφήνουν το αποτύπωμά τους στο τελικό γευστικό αποτέλεσμα. Και έρχεται επιτέλους η ώρα της δοκιμής.

Η τέχνη της γευσιγνωσίας περιλαμβάνει όλες τις αισθήσεις. Κι ενώ για ποτά όπως το κρασί είναι δεδομένο πως το σωστό ποτήρι παίζει τεράστια σημασία στη διάχυση της οσμής, της γεύσης και, εν τέλει, στη γενικότερη απόλαυσή του, δεν υπάρχει ανάλογη κουλτούρα για τον specialty espresso. Κανείς δε διανοείται να σερβίρει ένα πεπαλαιωμένο κόκκινο κρασί σε κοντό, στενό ή ημιδιάφανο ποτήρι, ο espresso όμως συχνά σερβίρεται σε φλιτζάνια που αλλοιώνουν τη συνολική εμπειρία απόλαυσης και τη γεύση του καφέ.

Το σερβίρισμα, λοιπόν, δίνει ακόμα μερικές επιλογές πέρα από την εκχύλιση στα χέρια του barista. Και το σωστό σερβίρισμα περιλαμβάνει την επιλογή του κατάλληλου φλιτζανιού. Πάμε να δούμε αναλυτικά ποια είναι τα απαραίτητα χαρακτηριστικά του σωστού φλιτζανιού:

Η θερμοκρασία

Είναι γνωστό ότι ο espresso πρέπει να σερβίρεται και να καταναλώνεται αμέσως όταν είναι ακόμα ζεστός και διαθέτει πλούσια κρέμα. Απαραίτητη προετοιμασία είναι η θέρμανση του φλιτζανιού πριν το σερβίρισμα, γεμίζοντάς το με ζεστό νερό. Κατά το σερβίρισμα, η κούπα πρέπει να είναι στεγνή και ζεστή, σε θερμοκρασία περίπου 40°C, ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή διάχυση της θερμότητας στο φλιτζάνι και κατ’επέκταση η μεγαλύτερη διάρκεια της κρέμας.

Το μέγεθος

Ναι, το μέγεθος…μετράει. Η ιδανική χωρητικότητα ενός φλιτζανιού espresso είναι 65-70ml ώστε να περιέχει μία μονή δόση 20-25ml. Μπορεί να είναι ελαφρώς μεγαλύτερο από τα 90ml για lungo ή διπλό espresso. Σε μεγαλύτερου μεγέθους φλιτζάνια, όμως, π.χ. σερβίροντας espresso σε φλιτζάνι για cappuccino, λόγω της μεγαλύτερης επιφάνειας καφέ που εφάπτεται με τον αέρα, η θερμοκρασία του καφέ πέφτει γρηγορότερα, και η κρέμα διαλύεται σχεδόν αμέσως. 

Το υλικό

Αν έχεις επισκεφθεί την Ιταλία και έχεις πιει τον κλασικό “caffe al banco” στο bar, σίγουρα έχεις στο μυαλό σου τα κλασικά λευκά προσελάνινα φλιτζάνια. Η σκληρή πορσελάνη που ψήνεται σε θερμοκρασία περίπου 1400°C είναι όντως το ιδανικότερο υλικό κατασκευής. Έχει εξαιρετική αγωγιμότητα που διασφαλίζει τη σωστή και ομοιόμορφη κατανομή της θερμότητας και ελαχιστοποιεί την πιθανότητα ο καφές να καταλήξει με επίπεδη γεύση μέσα σε μερικά λεπτά. Αλλά και στο κομμάτι της αφής, προσδίδει ένα λείο αποτέλεσμα, και αισθητικά είναι πολύ ικανοποιητική. Καθώς είναι ποιοτικό και ανθεκτικό υλικό, με εξαιρετική αντοχή στη φθορά, τα χτυπήματα και τις γρατζουνιές, ενδείκνειται και για επαγγελματίες baristas.

Το πάχος

Άμεση σχέση με το υλικό κατασκευής έχει και το πάχος του φλιτζανιού. Αυτό το χαρακτηριστικό έχει τη δυνατότητα να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του espresso, μειώνοντάς την ελαφρώς στην αρχή και διατηρώντας τη σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια της απόλαυσης. Έτσι, συνίσταται το κάτω μέρος του φλιτζανιού να είναι πιο παχύ για να διατηρεί καλύτερα τη θερμότητα, ενώ το πάνω μέρος να είναι ελαφρώς πιο λεπτό για να είναι άνετο στα χείλη κατά τη χρήση. Τέλος, ένα φλιτζάνι με χοντρά τοιχώματα είναι πιο στιβαρό και ανθεκτικό σε βάθος χρόνου.

Το σχήμα

Το σχήμα του φλιτζανιού πρέπει να έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να αναδεικνύει τη γεύση, το άρωμα και την όψη του καφέ. Το καλύτερο σχήμα είναι το κωνικό που κόβεται στο πάνω μέρος, καθώς βοηθά στην επίτευξη μιας πιο συμπαγούς και μακράς διαρκείας κρέμα, επιτρέποντας καλύτερη απελευθέρωση των αρωμάτων. Για να διατηρηθεί η κρέμα άθικτη, ο βυθός του φλιτζανιού πρέπει να έχει το κλασικό “αυγοειδές” σχήμα. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να αποφεύγονται φλιτζάνια με πάρα πολύ μεγάλη διάμετρο χείλους ή με γωνίες στο εσωτερικό τους.

Το χρώμα

Δεν υπάρχει φυσικά κανένας περιορισμός στο εξωτερικό χρώμα του φλιτζανιού. Το πιο κατάλληλο όμως χρώμα για το εσωτερικό του φλιτζανιού είναι το φωτεινό και γυαλιστερό λευκό της πορσελάνης, καθώς διευκολύνει την οπτική αξιολόγηση του καφέ και δημιουργεί έντονη αντίθεση με το χρώμα της κρέμας του espresso. Οπωσδήποτε, αποφύγετε φλιτζάνια που είναι σκουρόχρωμα στο εσωτερικό.

Η λαβή

Η λαβή πρέπει να είναι εργονομική και εύκολη στο κράτημα με δύο δάχτυλα, αποτρέποντας το μέσο δάχτυλο από την άμεση επαφή με το σώμα του φλιτζανιού, το οποίο μπορεί να είναι άβολα ζεστό.

Που θα βρεις το καλύτερο φλιτζάνι για espresso:

ACME, ANCAP, Loveramics, IPA